Diyabetik Nöropati

NÖROPATİK AĞRI ÇEŞİTLERİ

Genellikle şeker hastalığı olan kişilerde görülen diyabetik nöropati ayaklarda ortaya çıkar. Bu ağrı her iki ayakta da hissedilir yani simetriktir ve özellikle de diz altında, ayak bileklerinden başlayıp parmak ucuna kadar ilerleyen, yanma tarzında ağrılardan bahseder hastalar. Ama tabi ki yüksek şekere bağlı olarak vücudun her bölgesindeki sinirler tahrip olduğu için kollarda, ellerde, karında, göğüste de görülebilir. Bu durum biraz daha atipiktir ama mümkündür.

Bunun dışında zona ağrısı da bir nöropatik ağrıdır. Bu ağrı, nöropatik ağrıya çok tipik bir örnektir. Zona, suçiçeği virüsünün ortaya çıkardığı bir hastalıktır. Çocukken su çiçeği geçiriyorsunuz, iyileşiyorsunuz fakat bu virüs öyle bir şey ki omurilikteki bazı sinir bölgelerinde uyur bir şekilde kalıyor. Yıllar sonra hayatınızın bir döneminde, yaşın ilerlemesi ile ya da kanser hastalığına bağlı vücut direncinin düşmesi ile birlikte ya da çok ciddi bir stres sonrası bağışıklık sisteminin zayıf olmasına bağlı olarak tekrar ortaya çıkabiliyor; virüs tekrar uyanıyor. Bu kez o virüs suçiçeğinden farklı bir rahatsızlığa neden oluyor ve sinirlerde direkt olarak bir hasara ve iltihaba yol açıyor; biz buna zona hastalığı diyoruz.

Zona hastalığında o sinirin duyusunu ilettiği vücut bölgesinin cildinde döküntü ve beraberinde çok şiddetli bir nöropatik ağrı ortaya çıkıyor. Bu ağrı yanma, kaşınma, dokununca hassasiyet, iğne batması şeklinde hissediliyor ve göz çevresinden tutun da göğüste, sırtta, kollarda yani vücudun her yerinde ortaya çıkabiliyor. Ancak zona ağrısının en tipik özelliği tek taraflı olmasıdır, çift tarafta görülmez. Diyelim ki sırt ve karındaysa sadece sol ya da sadece sağ tarafta görülüyor. Çok nadiren yaygın olduğunda iki tarafta görülür ama dediğim gibi bu durum çok nadir görülür.

Bunun dışında bir trigeminal nevralji de bir nöropatik ağrı çeşididir. Yüzün duyusunu ileten trigeminal sinir dediğimiz bir sinir vardır. Bu göz çevresinin, üst dudağın, alt çenenin, alt dudağın duyusunu iletir. O sinirde bir elektrik kaçağı gibi, çok tipik olarak çakma tarzında ağrılar ortaya çıkar. Bunların pek çoğunun nedeni bilinmiyor. Bazen trigeminal sinir çevresinde baskı yapan bir tümör veya damar yumağı gibi bir durum bu ağrıya neden olabilir. Ama çoğu zaman nedeni anlaşılmıyor.

Bir nöropatik ağrı çeşidi ise Phantom ağrı dediğimiz ilginç bir türdür. Hayalet ağrısı da deniyor buna. Bunlar uzuv kaybından sonra ortaya çıkan ağrılardır. Kolu, bacağı kesilen hastalarda bu ağrı görülüyor. Sanki o uzuv hala varmış ve ağrıyormuş gibi hissediliyor. Örneğin sağ bacağı diz üstünden kesilmiş olan bir hasta, ayağı kesildiği halde “Sağ ayağımın baş parmağı ağrıyor” diyebiliyor. Bu da nöropatik ağrının sinirlerden kaynaklı bir durum olduğunu gösteriyor bize. Çünkü bütün organların beyinde bir projeksiyonu vardır. Ağrı, beyindeki ağrı merkezinden hissedilir. Hayalet ağrıda, beyindeki ağrı merkezinin o kayıp olan uzvu kodlayan bölümü sinyal üretmeye devam ediyor ve o uzuv kesilmiş olsa bile orada bir ağrı varmış gibi bir durum yaratıyor. Hayalet ağrının sadece kolunu, bacağını kaybeden insanlarda ortaya çıktığı sanılır ama başka uzuvların kaybında da bu ağrı görülebiliyor. Mesela meme tümörü sonucu memesi alınan hastalarda, rektum kanserinde rektumu tamamen çıkarılan hastalarda, rahim kanserinde rahimi alınan hastalarda bu ağrılar ortayta çıkabiliyor.

Kanserde nöropatik ağrılar görüyoruz. Özellikle tümör hücrelerinin sinirlere bası yapmasına bağlı olarak bu ağrı ortaya çıkabiliyor. Kemoterapi ilaçlarının sinirlere zarar vermesiyle bu ağrılar ortaya çıkabiliyor.

Bazı vitamin eksikliklerinde de nöropatik ağrılar ortaya çıkabilir.

Bunun dışında santral ağrı dediğimiz bir ağrı var. Mesela beyin kanaması geçiren hastalarda veya parkinson hastalarında direkt olarak beyindeki ağrı merkezlerinin duyarlılaşmasına ve bazen de hasar görmesine bağlı olarak bir takım nöropatik ağrılar ortaya çıkabiliyor.

Önceden fibromiyaljiye bir nöropatik ağrı gibi yaklaşılmaz, kaslardan kaynaklı olduğu düşünülürdü. Fibromiyaljide kaslar ağrır ama kökeninde nöropatik bir ağrı olduğu son yıllarda ortaya konuldu. Fibromiyalji hastalığının beraberinde hastada tükenmişlik sendromu ortaya çıkabiliyor; sürekli yorgunluk ve hayattan keyif alamama gibi durumlar görülüyor. Bu hastalar bir ağrı kısırdöngüsüne giriyor; bir yandan ağrı hastanın psikolojisini bozuyor, o zaman da hastanın yaşam kalitesi düşüyor ve bu durum da tekrar ağrıları artırıyor.