Vertigo ( Baş Dönmesi ) Nedir ?
Vertigo, vücudun denge sistemlerinden yanlış uyarılar gelmesi veya doğru uyarıların yanlış algılanmasıyla ortaya çıkan dengesizlik halidir.Vertigo, hafif baş dönmesi ile başlayıp hastayı yataktan kalkamayacak duruma getirebilir.
Vertigonun sadece bir hastalık değildir, aksine altta yatan bir hastalığın belirtisi olabilir, ancak vertigoyu baş dönmesi ile karıştırmamak lazımdır. Vertigo, baş dönmesinin aksine sizin sabit olup etrafınızdaki her şeyin döndüğü hissini verir.
Vertigo genel olarak iç kulak hastalıkları, daha nadir olarak da beyin ve beyincikle ilgili rahatsızlıkların sonucu olarak ortaya çıkar. Genellikle İç kulaktaki denge organları vücudun dengesinin sağlanmasında önemli bir rol oynar.
Vertigo, hastanın kendisinin ya da çevrenin hareket illüzyonudur. Sizin, etrafınızdakilerin ya da hem sizin hem etrafınızdakilerin döndüğünü hissetmenize neden olan, sıklıkla bulantı ve denge kaybının eşlik ettiği bir yanılsama durumudur. Boşlukta dönüyor, devriliyor, sallanıyor ya da düşüyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Vertigo, halk arasında genellikle baş dönmesi belirtisi ile bilinmektedir. Kulak çınlaması, bulantı, kusma gibi şikayetler de, Vertigo'nun belirtileri arasında yer alabilmektedir.
Vertigo Belirtileri
- Baş dönmesi
- Göz kararması
- Kulak çınlaması
- İşitme azlığı
- Kulakta basınç
- Kulak akıntısı
- Kulakta dolgunluk hissi
- Mide Bulantısı
- Kusma ve öğürme
- Aşırı terleme
- Sık Ateşlenme
- Vücutta halsizlik
- Kuvvet kaybı
- Hissizlik
- Görme bozukluğu
- Denge Kaybı
Vertigo Tedavisi
Tedavide asıl önemli olan sorunun kaynağının bulunmasıdır. Vertigoya neden olan hastalık meniere hastalığı ise ilaç tedavisi, ilaç tedavisi yeterli olmadığı durumlarda özel ameliyatlar yapılabilir. Vertigonun nedeni tümör ise ameliyat gereklidir. Enfeksiyona bağlı vertigo oluşumu için doktorlar tarafından önerilen tedavi yöntemi düzenli istirahat ve ilaç tedavisidir.
Kafein, sigara, alkol, stres, tuz tüketimi vb. tetikleyici faktörler hastanın yaşamından uzak tutulmalıdır. Denge egzersizleri vertigo teşhisi konulan hastalar için etkili bir yöntemdir. Aynı zamanda denge merkezini zorlaştıran hareketlerden de kaçınılmalıdır.
Vertigo hastalığını önlemek için ne yapmalı?
10-15 yıl öncesine kadar Vertigo, sadece fizik muayene ve Elektronistagmografi (ENG) ile değerlendirilirdi. Günümüzde ise teknik son derece ilerlemiş bulunmaktadır. ENG iğnelerle yapılmamakta, infrared kamera ve uygun gözlükle göz hareketlerinin kayıt altına alındığı VideoElektronistagmografi (VENG) testi uygulanmaktadır.
Ayrıca son yıllarda Video Head Impulse Test (VHIT), Vestibuler Uyarılmış Myojenik Potansiyeller (VEMP), rotasyonel koltuklar kullanılarak hastalık teşhis edilmektedir. Bunların sonucunda Vertigo tedavisi de çok daha başarılı olmaktadır.
Tedavi sonrası iyileşme süreci Vertigo'ya yol açan hastalığa bağlı olarak değişmekle birlikte, Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) hastaları uygulanan manevralarla kısa sürede iyileşebilirler. Meniere gibi iç kulak basıncındaki artışın neden olduğu Vertigo hayat boyu sürer. Tedavisi atakların tedavisi ve önlenmesi şeklinde gerçekleştirilir. Başarı oranı yüksektir.
Vertigoya neden olan etkenler
- Kasların koordinasyon bozukluğu
- Epilepsi
- Çoklu skleroz
- Tansiyon düşürücü ilaçlar
- Dengeyi sağlamaya yardımcı vestibüler sinirlerin büyümesi
- Migren
- Ani pozisyon değiştirme
- Üst solunum yolu enfeksiyonları
- Menenjit
- Yoğun iş temposu
- Stres.
Ruhsal sorunlar vertigoyu tetikleyebilir
Vertigo tanısı ve tedavisinde ilaç ve cerrahi uygulamalar yanında stres de sorgulanmalıdır. Stresin giderilmesine yönelik destek alınmalıdır. Depresyon, anksiyete, panik atak ve uyku bozuklukları gibi ruhsal hayatımızdaki sorunlar vertigonun ortaya çıkmasını tetikleyebilir.
Anksiyete ya da panik atak sırasında aşırı nefes almaya (Hiperventilasyon) bağlı vertigo en bilinen stres kaynaklı vertigo nedenidir. Özellikle yoğun iş ortamı şartlarında çalışanlarda kronik yorgunlukla birlikte, kronik stres vertigonun kalıcı ve tekrarlayıcı bir hale dönüşmesine neden olabilir.
Diğer sık görülen stress vertigo ilişkisi de genellikle şiddetli bir baş dönmesi atağı geçiren kişilerde oluşan her an tekrar baş dönmesi olacakmış korkusudur.
Baş dönmesi şikayeti ile hekime başvuran hastaya kulak muayenesi ve nörolojik muayene yapılarak sorunun kulakta mı yoksa beyinde mi olduğu ile ilgili fikir edinmeye çalışılır. İşitme testi, iç kulakla ilgili denge testi, Beyin elektrosu (EEG), Tomografi veya MR incelemeleri yapılabilir.
Tedavi sonrası dikkat edilmesi gerekenler
- Stresten uzak durun
- Bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirin
- D vitamini takviyesi
- Tuzu azaltın
- Bol su için
- Spor yapın
- Vücudunuzu aşırı yoracak sporlardan uzak durun
- Başınızı hızlı sağa sola çevirmeyin
- Adrenalin içeren sporlardan uzak durun
- Lunaparklardaki oyuncaklardan uzak durun
- Hızlı araba kullanmayın
Vertigo Çeşitleri Nelerdir ?
Kulak İçi Kristallerinin Yerinden Oynaması : Kulak içindeki kalsiyum ve mineral kristalleri yerinden oynadığı zaman 10-15 saniye süren ve sanki deprem oluyormuş hissi uyandıran bir vertigo türüdür. Başlıca nedenleri ise; stres, yorgunluk ve travmadır. Teşhis kulak burun boğaz uzmanı tarafından konulmaktadır. Tedavi yöntemi olarakta manevra denilen bir yöntemle kristallerin yerine gelmesi sağlanır.
İç Kulaktaki Denge Sıvısında Artışı : Aşırı tuz tüketimi, yeterli sıvı alınmaması ve yanlış beslenme gibi faktörlerden dolayı iç kulaktaki dengeyi sağlayan sıvının artışı başlıca vertigo nedenlerindendir. Baş dönmesinin yanı sıra kulakta çınlaması ve işitme kaybı gibi sorunlar görülüyor. Hastanın tedavisinde ilaç ile birlikte tuz kullanımı kısıtlanıyor. İlaç tedavisinin cevap vermediği durumlarda ise kortizon tedavisine başlanıyor.
Virüslerin Denge Sinirinde İltihaplanmaya Yol Açması : Hava yoluyla bulaşan virüsler denge sinirinin iltihaplanmasına neden olarak vertigoyu tetiklemektedir. Hastada mide bulantısı, kusma ve baş dönmesine sıklıkla rastlanıyor. Hastanın tedavisi için hastaneye yatması ve kontrol altında olması gerekiyor. Tedavi süreci yaklaşık 15 gün kadar sürüyor.
Vertigoya Neden Olan Hastalıklar
- İç kulak tansiyonu
- Psikolojik rahatsızlıklar
- Boyun fıtığı ve boyun kireçlenmesi
- Orta kulak iltihabı
- Santral sinir sistemi hastalıkları
- Kalp damar hastalıkları
- Migren
- Menenjit ve ataşli hastalıklar
- Kristallerin fizyolojisinin bozulması
- Yaşlılık
- İç kulaktan başın pozisyonunu beyne ileten sinirde tümör
- İç kulaktan başın pozisyonunu beyne ileten sinir iltihabı
Vertigonun Teşhis Edilmesi
Vertigonun teşhisinde birçok yöntem kullanılmaktadır.
Bu noktada kişide ilk bakılması gereken yaşanan baş dönmelerinin santral kaynaklı mı, yoksa perferik mi olduğudur.
Çünkü yapılacak yanlış bir müdahale çok ciddi risklere yol açabilir.
Perferik ve santral vertigonun ortaya çıkış nedeni farklı olduğundan farklı tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.
Tedavi Şeklinin Vertigonun Nedenine Göre Değişmesi
Kişi de vertigo problemi varsa, tedavi şekline karar verilirken vertigoyu ortaya çıkaran nedenlere bakılması gerekiyor.
Eğer vertigonun sebebi kulak içi kristallerde yaşanan bir problemse medikal manevralar ve özel egzersizler yoluyla kristallerin dengesi sağlanır.
Eğer meniere hastalığına bağlı olarak ortaya çıktıysa tedavi amacıyla bazı ilaçlar kullanılır.